Prawną ochroną pracy nazywamy ogół norm prawnych, ekonomicznych, technicznych oraz organizacyjnych. Służą one do zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia podczas pracy.
Termin prawnej ochrony pracy jest wieloznaczny. Powinno być ono konkretyzowane w zależności od potrzeb. Nawiązując do warunków gospodarki rynkowej definicję ochrony prawa pracy można wyjaśnić jako całokształt norm prawnych, środków badawczych, technicznych oraz organizacyjnych. Mają one na celu ochronę praw pracownika, ochronę jego życia oraz zdrowia, ochronę przed czynnikami niebezpiecznymi, które są w środowisku pracy szkodliwe, a także stworzenie optymalnych warunków pracy dla pracownika biorąc pod uwagę czynniki ergonomiczne, fizjologiczne oraz psychologiczne.
Rozumienie prawa pracy kształtowało się w początkowym okresie rozwoju przemysłu. Oznaczało ochronę podstawowych interesów siły roboczej, później w samym prawie pracy, którego jest istotnym elementem – różniło się co do przedmiotu uregulowania, celu oraz zakresu.
Powojenna literatura pomimo rozbieżności z zakresu ochrony pracy i jego zakresu ukazywała dość jednolity pogląd na temat przedmiotu ochrony pracy. Nie jest to bowiem ochrona pracy według definicji Kotarbińskiego. Definiował on prawo ochrony pracy jako „ Wszelkie działania, które mają charakter pokonywania trudności dla zadośćuczynienia czyimś potrzebom istotnym” czy też ochrona świata pracy najemnej lub jego interesów, ale jako ochrona pracy żywej, czyli siły roboczej.
Podmiotem ochrony pracy jest pracownik. Pracownikiem nazywamy osobę, która zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru bądź spółdzielczej umowy o pracę.
Cel prawa ochrony pracy
Niektórzy za podstawowy uważają cel ochrony pracy ochronę zdrowia i życia pracowników w środowisku pracy dla ochrony ich zdolności do pracy, zapewniając im gwarancję bezpieczeństwa zarówno socjalnego jak i ekonomicznego.
Inni za podstawowy cel ochrony pracy uważają ochronę zdrowia i życia pracownika. Dobry stan zdrowia pracownika daje mu gwarancję zdolności do pracy. Biorąc pod uwagę definicję Światowej Organizacji Zdrowia, według której zdrowie jest nie tylko brakiem choroby. Według WHO zdrowie jest stanem dobrego samopoczucia zarówno fizycznego, psychicznego jak i socjalnego. Podstawowym celem ochrony pracy wydaje się więc zapewnienie pracownikowi zdrowia pojmowanego zgodnie z definicją WHO.
Prawo pracy, daje komfort i spokój psychiczny pracownikom. Dzięki niemu czują się bezpieczni i zaopiekowani.
Rozumienie pojęcia ochrony pracy
W nauce prawa zwraca się również uwagę na sposób rozumienia pojęcia ochrony pracy. Można je rozumieć w sensie szerokim oraz wąskim. W szerokim pojęcie to utożsamiane jest z funkcją ochrony prawa pracy. Jest ono rozumiane jako ochrona interesów pracowników. Obejmuje wszystkie normy prawa pracy oraz przepisy, które regulują obowiązki oraz odpowiedzialność za ich nieprzestrzeganie lub normy prawa pracy, które posiadają charakter ochronny. Są to ochrona trwałości stosunku pracy, wynagrodzenie za pracę, maksymalny wymiar czasu pracy czy też minimalny urlop.
W węższym rozumieniu ochrona pracy to zespół norm mających na celu zapewnienie przez pracodawców bezpieczeństwa oraz zabezpieczenie zdrowia pracowników w procesie pracy. W tym ujęciu przedmiotem ochrony pracy będzie zabezpieczenie pracownika przed szkodliwym wpływem środowiska pracy na jego zdrowie oraz przed zagrożeniem życia.
