Wykorzystanie żurawi wieżowych

Czym jest żuraw wieżowy i jakie ma zastosowanie? 

Żuraw wieżowy (dźwig) to jedna z największych maszyn robotniczych. Wykorzystuje się je są przede wszystkim w budownictwie mieszkaniowym oraz przemysłowym. To urządzenie pozwala nam między innymi na transport materiałów oraz montaż konstrukcji stalowych. Znacznie przyspiesza także wykonywanie prac na budowie oraz jest w stanie zastąpić kilku pracowników. 

Budowa żurawi wieżowych 

Zbudowane są z kolumny oraz wysięgnika (zazwyczaj teleskopowego), na którym zamocowany jest cięgnik. Żuraw może osiągać wysokość podnoszenia do 100 metrów w przypadku żurawia wolnostojącego, a ten, który kotwiony jest do budynku ograniczony jest jedynie tym, jak długa jest lina podnosząca. Rozwój technologii umożliwił wyposażenie żurawi w układy elektroniczne, które ułatwiają ich obsługę oraz pozwalają na zwiększenie bezpieczeństwa pracy.  

Rodzaje żurawi wieżowych 

Żurawie możemy podzielić m.in. na: 

• wieżowe – wykorzystuje się je głównie na budowach, mogą być stacjonarne lub przejezdne na podwoziach szynowych lub gąsiennicowych,  
• portowe i stoczniowe – stosowane są w pracach montażowych obiektów pływających oraz przy załadunkach oraz rozładunkach statków,  
• samobieżne – wykorzystywane są do prac przeładunkowych oraz montażowych,  
• pływające – mają zastosowanie w pracy na otwartych akwenach, 
• warsztatowe – wykorzystywane są do transportu, załadunku i rozładunku maszyn, funkcjonalność ich zastosowania wpływa na usprawnienie procesów produkcyjnych, 
• bramowe – umożliwiają przejazd pojazdów drogowych lub wagonów kolejowych pod bramą. 

Parametry techniczne żurawi wieżowych 

• Udźwig – czyli największa masa podnoszonego przez żurawia ładunku w czasie jego pracy. Parametr ten jest zmienny w zależności od zmiennego wysięgu żurawia. 
• Wysięg żurawia – odległość osi obrotu do pionowej osi haka nośnego. To także wartość zmienna uzależniona konfiguracją wysięgnika.  
• Wysokość użyteczna podnoszenia – jest to odległość mierzona pionowo z poziomu podłoża do poziomej osi haka, który umieszczony jest w najwyższym punkcie danego wyciągu. Również ma wartość zmienną w zależności od ilości umieszczonych członów wieży.  
• Moment roboczy – wartość otrzymana w wyniku mnożenia udźwigu żurawia przez wysięg. Stanowi on wartość stałą.   
• Moment wywrotu żurawia – jego wartość wynika z różnicy momentów ustalających i wywracających względem hipotetycznej krawędzi wywrotu. Oblicza się jej poprzez uwzględnienie obciążenia dźwignicy.  

Klasyfikacja żurawi wieżowych 

Ze względu na umiejscowienie mechanizmu obrotu wyróżniamy żurawie:  

• górnoobrotowe – mechanizm obrotu jest zamontowany na górze wierzy i obracany samym wysięgnikiem, wieża nie obraca się, 
• dolnoobrotowe – mechanizm znajdujący się na dole wieży obraca nią oraz wysięgnikiem.  

Pod względem rodzaju podstawy możemy wyróżnić: 

• żurawie stacjonarne – kotwione są do fundamentów,  
• żurawie przejezdne – kołowe, szynowe czy też gąsiennicowe.  

Względem typu montażu żurawi wyróżniamy: 

• żurawie szybko montujące – nie potrzebują użycia żurawia pomocniczego,  
• montowane w zespołach – potrzebne jest użycie żurawia pomocniczego.  

Pod względem typu zastosowanego wysięgnika możemy wyróżnić: 

• wspornikowe,  
• wychylne.  

Możemy też wyróżnić żurawie, które są sterowane z kabiny oraz takie, które sterowane są przy pomocy pilota. Te pierwsze wymagają obecności operatora w kabinie, natomiast drugie umożliwiają pracę poza nią. Żurawie wieżowe, które sterowane są za pomocą pilota stają się coraz bardziej popularne ze względu na możliwość sterowania maszyną bezprzewodowo. Wpływa to znacząco na bezpieczeństwo operatora dźwigu oraz ocenę sytuacji na budowie. 

Obsługa żurawia wieżowego: 

Do obsługi żurawia niezbędny jest specjalny kurs operatora oraz uzyskanie odpowiednich uprawnień UDT. Ponadto każde urządzenie tego typu podlega nadzorowi technicznemu. Żurawie o udźwigu nie większym niż 250 kg z wyłączeniem tych do przemieszczania osób mają uproszczoną formę dozoru. Urządzenia te nie muszą być zgłoszone do UDT i badań, ale muszą mieć zapewnioną odpowiednią konserwację oraz powinny być obsługiwane przez osoby odpowiednio do tego uprawnione. Uprawnienia nie są jednak wymagane w przypadku obsługi maszyn z napędem ręcznym.   

Kto może być operatorem dźwigu oraz jakie uprawnienia musi posiadać? 

Operatorem żurawia może zostać każda pełnoletnia osoba. Musi ona posiadać aktualne badania lekarskie potwierdzające brak przeciwskazań zdrowotnych do pracy jako operator żurawia. Powinna też posiadać ważne zaświadczenie uprawniające do obsługi żurawi wieżowych, które wydawane jest przez uprawnioną do tego placówkę.  

Według aktualnie obowiązujących przepisów, zaświadczenie uprawniające do obsługi żurawi wydawane jest przez UDT, WTD czy TDT. 

Uprawnienia UDT na żurawie 

W zależności od rodzaju maszyny, na którą pragniemy posiadać uprawnienia, dokument kwalifikacyjny jest wydawany na okres ważności od 5 do 10 lat. Wyróżniamy następujące żurawie, na obsługę i konserwację których możemy uzyskać uprawnienia: 

• żurawie stacjonarne – wydawane na 10 lat, 
• żurawie przewoźne i przenośne (uprawnienia na przenośne, przewoźne i stacjonarne żurawie) – wydawane na 10 lat, 
• żurawie samojezdne (uprawnienia na samojezdne, przenośne, przewoźne i stacjonarne żurawie) – wydawane na 5 lat, 
• żurawie szynowe – wydawane na 5 lat, 
• żurawie wieżowe i szybkomontujące (uprawnienia na wieżowe, szybkomontujące i szynowe żurawie) – wydawane na 5 lat, 
• żurawie kolejowe i na pojazdach kolejowych – wydawane na 5 lat, 
• żurawie pokładowe – wydawane na 5 lat, 
• żurawie pływające (uprawnienia na pływające i pokładowe żurawie) – wydawane na 5 lat.
• W celu przedłużenia takich uprawnień należy złożyć specjalny wniosek do organu dozoru technicznego, który wydał nam zaświadczenie kwalifikacyjne. Taki wniosek najlepiej złożyć na około 3 miesięcy przed datą końca ważności dokumentu. 

Czego nie należy robić podczas pracy z żurawiem? 

Istnieje wiele zasad, których należy przestrzegać podczas pracy żurawiem. Możemy wyodrębnić wiele sytuacji, w wypadku których niewskazana jest eksploatacja żurawia, np.:  

• praca żurawiem, który jest niesprawny,  
• dokonywanie napraw we własnym zakresie,  
• wykorzystywanie żurawia bez pozytywnej decyzji dozoru technicznego,  
• obsługiwanie maszyny w przypadku ograniczonej widoczności,  
• obsługiwanie żurawia przy zbyt silnej prędkości wiatru, 
• przeciążanie maszyny,  
• podnoszenie bądź wyrywanie ładunków, które są trwale powiązane z podłożem, 
• podnoszenie osób (nie dotyczy to sytuacji, gdy mamy zezwolenie od dozoru technicznego).  

Dla każdego żurawia powinno się prowadzić książkę dyżurów oraz konserwacji. Czynności konserwacyjne muszą być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia nadawane przez Urząd Dozoru Technicznego.  

Zabezpieczenie żurawi wieżowych w przypadku wystąpienia ekstremalnie silnych wiatrów 

Na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat zauważono, że coraz częściej występujące w Europie huragany, dla wielu żurawi wieżowych, szczególnie tych starszych, stanowią ogromne wyzwanie. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż trudno jest dokładnie przewidzieć przyspieszenia prędkości wiatrów, jakie mogą występować w wyniku ukształtowania terenu czy warunków zabudowy przy występowaniu ekstremalnych zjawisk pogodowych.  

Zwiatrowanie wysięgnika żurawia, o ile jest to przewidziane w warunkach zabudowy, jest nie tylko obowiązkiem operatora, ale również może zapobiec katastrofie budowlanej. Aby ustawić wysięgnik tyłem do wiatru, bez względu na jego kierunek, należy uwolnić hamulec mechanizmu obrotu. Pozostawienie go zahamowanego oraz samo obrócenie żurawia tyłem do wiatru może okazać się niewystarczające, gdyż wiatr w każdej chwili może zmienić swój kierunek.